Den 2 dito klaagde mij Roelof Siegers, geboortig van Noorwegen, mattroos, vernam dat hij al een week à vier in ’t vaderland was ziek geweest, bevond een febris quotidiana, dagelijkse koorts, was braakagtig, konde niet eeten, gaf hem een laxeermiddelpurgans, verders poeder tegen koorts’t pulvis antefebrilis (voorsch. 1) maar de koorts bleef aanhouden, soodat hij van dag tot dag swakker wierd, ordonneerde doen van ’t mixtura sudorificans (voorsch. 2) alle twee uuren een lepel vol, gaf hem ’s morgens alcoholisch aftreksel van saffraan, aloë en mirre volgens Paracelsus’t elixir proprietatis waarna hij op den 20 november sijn dienst wederom waarnam.
Den 17 dito klaagde mij Thomas Ditmar, kok, geboortig van Hamburg, over pijn op de borst, hoeste sterk, konde beswaarlijk sijn adem halen, bevond sulks gekregen te hebben dat hij soo bij nagt als dag zijn lighaam weinig in agt genoomen te hebben, deed een ruime aderlating, dewijl hij jong en volbloedig was van een ons of twalef waardoor hij veel verligting kreeg, gaf hem vervolgens ’t mixtura (voors. 6) waarvan om de uur of drie aan hem een warm teekopje vol liet geven, kookte vervolgens ’t aposema (voors. 7), lietter hem van warm drinken, lag ook een smeerzalfceroon op de pijnlijke zijde van pleister met labdanum, een soort hars, en komijn’t emplastrum de labdano et cumino waarna hij den 20 november sijn dienst wederom waarnam.
Voorschrift 2
R/ Misce fac mixtura sudorificans [meng en maak een zweetdrijvend mengsel], van dese mixtura om de twee uren een lepelvol tegens de koorts.
- Cornu cervi usti [gebrande hertshoorn]: ℥ ß
- 69
- Sal tartari vitriolati [kaliumcarbonaat, koortsverdrijvend]: ana Sijrupus [de] limonibus ℥ ß
- Aqua cinamoni [kaneelthee]: ʒ II
- [Aqua] cardui benedicti [thee met extract van gezegende distel]: ℥ III
- [Aqua] melissethee: ℥ II
- ʒ drachme = 3 scrupel, dus ongeveer 4 g
- ℥ uncia = ons = 8 drachmen, dus ongeveer 31 g
- āā en ān: en ānn = ana (Gr.) neem van elk evenveel
- ß = ½ van de gegeven hoeveelheid
Voorschrift 6
R/ Misce fac mixtura [meng en maak een mengsel], alle 3 uuren een teekopje vol, om te sweeten.
- Diascordium Fracastorii [opiumbevattend kruidenmengsel als likkepot volgens Of Hieronymus Fracastoriuseen arts in Trente, 15e/16e e Girolamo Fracastoro]: ℥ I
- Oculi cancri [kreeftsogen, concrementen uit de maag van rivierkreeften]: ʒ I
- Antimonium diaphoreticum [zweetdrijvend middel]: ℈ II
- Croci optimi [safraan]: ℈ ß
- Laudanum liquidum Sijdenhami [kruidenmengsel op basis van opium, verbeterd door de Engelse arts Thomas Sydenham (17e eeuw), bij braken, diarree, buikpijn]: gutta, mv. guttaedruppel guttae XXX
- Aqua foeniculi [venkelthee]: ℥ III
- [Aqua] thericalis [theriakwater, wondermiddel uit verschillende samenstellingen]: ℥ I
- [Aqua] melissae [melissethee]: ℥ II
- Sijrupus altheae [heemstsiroop]: ℥ I
- ℈ scrupel = 20 grein, dus ongeveer 1,3 g
- ʒ drachme = 3 scrupel, dus ongeveer 4 g
- ℥ uncia = ons = 8 drachmen, dus ongeveer 31 g
- gt. = gutta, mv. guttae = drupel
- ß = ½ van de gegeven hoeveelheid
Voorschrift 7
R/ Misce fac aposema, cum satis quantum aquae pluvialis [meng en maak van dit mengsel zoveel als nodig]
- Herba tussilago [hoefbladkruid]
- [Herba] agrimonia[e] [leverkruid]: ana manipulum unam
- [Herba] althea (heemstkruid]
- [Herba] hijsopi [hysopkruid]
- [Herba] cardui benedicti [kruid van gezegende distel]: pugillos duos
- āā en ān: en ānn = ana (Gr.) neem van elk evenveel
- man: = manupulus = een handvol
- pug: = pugillus, mv. pugilli = een greep tussen vinger en duim
